BẠO HÀNH BẰNG LỜI NÓI CỦA CHA MẸ ĐỐI VỚI TRẺ NGUY HIỂM RA SAO?

Bạo hành bằng lời nói có thể để lại những tổn thương tâm lý đau đớn chẳng kém bất kỳ hành vi bạo hành thể chất nào. Vấn đề cần quan tâm ở đây là mức độ ảnh hưởng của nó lên sự phát triển tâm lý và não bộ đặc biệt với những trẻ nhỏ hơn 6 tuổi như thế nào?

Bạo hành lời nói là gì?

Khi nghe đến hai từ bạo hành chúng ta thường liên tưởng đến cái gì đó ghê gớm lắm, nhưng thực ra có những lời nói tưởng như không có vấn đề gì nhưng bản chất của nó lại chính là “bạo hành” lên cảm xúc của trẻ. 

Bạo hành lời nói thường liên quan đến những lời nói gây tổn hại về mặt cảm xúc cho người khác. Những câu nói nặng nề khiến cho trẻ thường thấy mình không có giá trị, không giỏi giang hay kém thông minh.

Bạo hành lời nói tuy không gây ra vết thương có thể thấy được nhưng lại khiến trẻ trở nên tự ti, không dám thử cái mới hay nghiêm trọng hơn là trầm cảm.

Qua bài viết này ba mẹ hãy cùng Gabevn đi tìm hiểu những lời nói được cho là bạo hành lên sự phát triển cảm xúc, nhận thức của trẻ, có cái nghe là biết, nhưng có cái trông có vẻ, nhưng lại đúng là nó.

Ảnh hưởng của bạo lực lời nói đối với trẻ

Hầu như chúng ta ai cũng biết đánh trẻ con là không đúng và không mang giá trị giáo dục trẻ, thậm chí ảnh hưởng đến phát triển tâm lý của trẻ. Nhưng, ít người trong chúng ta dành sự quan tâm đến bạo hành lời nói mặc dù nó cũng gây hậu quả tương tự.

Một đứa trẻ thường xuyên bị bạo hành lời nói sẽ phát triển hội chứng tự kỷ do bạo hành cảm xúc. Các bé sẽ chậm phát triển mọi mặt về nhận thức, hành vi và giao tiếp.

Do đó, bạo hành lời nói là 1 một vấn đề cha mẹ cần quan tâm khi giao tiếp với trẻ bởi vì có những lời nói có thể được nói ra mà chúng ta không lường hết tác động của nó.

Bạo lực bằng lời nói cũng có thể khiến trẻ tin vào những điều rất tiêu cực về bản thân.

Trẻ có thể cho rằng bản thân mình không có giá trị và không thể thành công ở bất kỳ lĩnh vực nào. Tâm lý này tác động tiêu cực đến mọi yếu tố trong cuộc sống của trẻ như học tập, mối quan hệ và quá trình trưởng thành của trẻ.

Những lời nói gọi là bạo hành

Những lời nói sau đây nếu thường xuyên lập lại nhiều lần trong ngày hoặc trong tuần có thể ảnh hưởng lâu dài đến trẻ, đặc biệt là nhận thức của trẻ. Cha mẹ cần hạn chế nói hoặc khi nói ra thì nên giải thích với trẻ trong 48 tiếng sau khi nói.

1. Thường xuyên bỏ qua, từ chối nói chuyện hay đáp ứng của trẻ

Đây là hành vi thường gặp ở các cha mẹ hiện đại.

Lúc này họ ít dành thời gian cho trẻ, thường sử dụng công nghệ để thay thế vai trò của họ. Các lời nói từ chối như “mẹ bận”, hay lời hứa suông “lát nữa bố chơi” hoặc đơn giản là bỏ qua hoặc đưa những lời trách móc khi trẻ chạy lại hỏi hay muốn chơi.

Tất cả các hành vi tưởng chừng như không nói, nhưng nó ảnh hưởng rất lớn về hành vi đáp ứng của trẻ về sau.

2. Ép trẻ làm bằng cách đe dọa hay làm trẻ thật sự sợ để làm

Dĩ nhiên, vài dịp bạn dọa “ông kẹ” để trẻ ăn thì không có vấn đề. Tuy nhiên, bạn nuôi 1 nỗi sợ trong trẻ như 1 ám ảnh là không nên. VD: tôi thấy 1 người mẹ cho trẻ ăn, đứa trẻ vừa mè nheo thì người mẹ giơ tay lên như dọa đánh thì đứa trẻ liền há miệng để ăn hoặc tương tự ông bố cầm cây roi đánh vào ghế như cách răn đe khi cậu con trai chuẩn bị khóc vì một vấn đề gì đó.

Thực ra, những điều này bạn không làm trẻ tốt hơn, mà chỉ đang đối phó cho qua hành vi bướng bỉnh của trẻ. Những đứa trẻ được nuôi trong nỗi sợ này sẽ phát triển 2 hành vi có thể thấy sau đó:

A - Phản kháng lại, tức là trẻ bắt đầu lờn và không nghe nữa. Khi lớn hơn trẻ có sức mạnh hơn có thể chống hay hỗn lại với cha mẹ mình. Đứa trẻ cũng sẽ trở nên khinh thường người tạo ra hành vi đó lúc nhỏ.

B - Trẻ thu mình rụt rè và phát triển hội chứng sợ và lo lắng, ít giao tiếp và ngại đám đông cho đến khi lớn.

3. So sánh trẻ với trẻ khác

So sánh là nên tránh khi nói về hình thể (mập/ốm/cao/lùn), đẹp và xấu, hơn nữa là thành tích và nỗ lực. So sánh không làm đứa trẻ biểu hiện tốt hơn mà còn ảnh hưởng đến suy nghĩ tiêu cực ở trẻ khi nhỏ và khi lớn.

So sánh nên tránh cả trong gia đình, đặc biệt có hai bé. Nhiều cha mẹ không cố ý so sánh, nhưng cách cha mẹ thể hiện có thể là 1 so sánh mà đứa trẻ có thể nhận ra.

Ví dụ: Một người mẹ hay chọn bài toán khó cho bé gái (chị lớn hơn) và bài toán dễ hơn cho bé trai (bé nhỏ hơn) và dễ dàng bỏ qua cho bé trai khi cậu bé không muốn làm. Khi hỏi, chị nói: “Bé gái giỏi toán hơn, bé trai không giỏi bằng chị nó, nó vậy là giỏi rồi”. Đó là suy nghĩ so sánh thường có trong cha mẹ, thường nghĩ đứa này giỏi hơn, đứa kia khờ hơn – đừng tưởng trẻ không biết. Đứa trẻ sẽ nhận ra và điều này không tốt chút nào.

Tốt hơn là đối xử công bằng và cho đúng năng lực và phát huy điểm mạnh từng bé. Làm vậy bạn sẽ nuôi dưỡng ra cả hai bé đều giỏi.

4. Nói đùa với trẻ về tình yêu, về hạnh phúc và sự có trẻ

Lúc nóng giận, chúng ta thường nói với trẻ những lời không hay và sai sự thật như “đồ con hoang”, như đứa trẻ hư hỏng, không phải con của mẹ.

Bạn hãy giải thích với trẻ lại trễ nhất trong 48 giờ để trẻ không nhận ra đây là 1 lời bạo hành

5. Cái gì cũng cấm, cũng không cho

Dạy trẻ có kỷ luật là cần thiết, nhưng nếu bạn quá cực đoan cấm hết mọi niềm vui, mọi trò chơi để trẻ khám phá và học hỏi thì không nên. Nó đang tước đi sự khám phá và học hỏi của trẻ.

6. Bỏ qua mọi hoạt động, thành tích và nổ lực của trẻ

Dù bạn bận với công việc, nhưng ít nhất bạn cũng nên quan tâm những hoạt động trẻ đang làm và nổ lực trẻ đang cố gắng và sẽ có. Đó là cách mà bạn giúp trẻ thành công.

Khi trẻ chạy lại hỏi bạn nhận xét về bức tranh trẻ vừa vẽ, hãy ngồi xuống 2-3 phút để nhận xét với trẻ. Đi họp phụ huynh về, bạn đừng im lặng hay chỉ trích thành tích xấu của trẻ, mà bạn nên trò chuyện buổi họp như thế nào, những cái nào cô giáo khen, và thảo luận thêm những gì trẻ cần nổ lực hơn. Đơn giản bạn cho trẻ thấy bạn quan tâm đến trẻ, thì trẻ cũng sẽ có trách nhiệm quan tâm đến những điều bạn mong muốn trẻ phát triển.

Bạo hành lời nói tuy không để lại những dấu vết rõ ràng trên cơ thể nhưng lại có ảnh hưởng đến tâm lý, suy nghĩ và cuộc sống sau này của trẻ. Do đó, ba mẹ hãy bảo vệ con trẻ bằng cách tránh xa những lời nói tiêu cực và xây dựng sự tự tin cho con để con luôn vui vẻ tự tin vào bản thân để sẵn sàng, tự tin bước đi trên con đường trưởng thành của mình.